Con đường lây nhiễm
Bs Nguyễn Quang Toàn – Khoa Kiểm soát nhiễm khuẩn - Bệnh viện TWQĐ 108 - để hiểu được cơ sở của các biện pháp phòng lây nhiễm, chúng ta cần phải hiểu rõ các con đường lây nhiễm cũng như các cách thức lây nhiễm của virus SARS-CoV-2 như thế nào.
Tổ chức Y tế Thế giới khẳng định virus SARS-CoV-2 lây truyền giữa người với người qua 3 con đường: qua đường tiếp xúc, qua đường giọt bắn và qua đường không khí.
Người ta đều biết rằng khi người bệnh ho hay hắt hơi hoặc thậm chí là nói chuyện to sẽ làm các dịch từ khoang miệng, đường hô hấp văng bắn ra bên ngoài dưới dạng các giọt bắn.
Virus SARS-CoV-2 sẽ bám vào các giọt bắn này và lây lan ra xung quanh. Các giọt bắn có kích thước < 5µm sẽ lơ lửng trong không khí và khí có gió thổi sẽ di chuyển được đi xa tạo nên lây truyền theo đường không khí.
Người tiếp xúc với các giọt bắn này hoặc hít phải các giọt bắn này sẽ bị nhiễm bệnh. Đặc biệt trong các không gian chật hẹp đặc biệt khi có sử dụng điều hòa như trong máy bay, trong các phòng làm việc nhỏ, các nhà xưởng… thì mức độ lây lan của virus sẽ rất nhanh do đặc điểm lây truyền như trên.
Ảnh minh họa.
Các điều hòa sử dụng có tới 80% không khí là hút từ phòng sau đó qua hệ thống làm lạnh rồi lại nhả lại trong phòng, chỉ có 20% không khí là được lấy mới từ môi trường. Chính vì vậy mà các không gian sử dụng điều hòa trở lên rất dễ lây nhiễm SARS-CoV-2.
5 biện pháp cần làm
Thứ nhất, tự sàng lọc, BS Toàn cho biết trước khi tới bệnh viện khám mọi người bệnh cần tự kiểm tra lại xem mình có các yếu tố liên quan tới Covid-19 hay không như có đi từng vùng dịch về hay không, có tiếp xúc với người nhiễm hoặc nghi nhiễm hay không, có các biểu hiện ho, sốt, đau họng, khó thở, mất vị giác…
Nếu có các biện pháp trên cần liên hệ với các cơ sở y tế gần nhất hoặc theo các số điện thoại đường dây nóng của Bộ Y tế để được trợ giúp. Nếu bắt buộc phải vào bệnh viện khám, cấp cứu thì cần đi theo đúng luồng đi mà bệnh viện đã qui định.
Khi tình hình dịch bệnh phức tạp mọi người cần đi khám cấp cứu theo đúng phân tuyến bảo hiểm của mình để hạn chế tập trung đông ở Bệnh viện tuyến trung ương.
Những trường hợp không phải cấp cứu người bệnh có thể đăng ký khám và tư vấn từ xa miễn phí của Bệnh viện hoặc có thể liên hệ trước với các chuyên khoa hoặc khoa cấp cứu để có tư vấn phù hợp bảo đảm vừa phòng chống được dịch bệnh vừa điều trị được bệnh.
Lưu ý khi đi bệnh viện mùa dịch.
Thứ hai, mang khẩu trang nếu có điều kiện người bệnh, người nhà người bệnh mang khẩu trang y tế khi tới khám, điều trị tại bệnh viện.
Cần lưu ý mang khẩu trang đúng cách đó là mặt chống thấm quay ra ngoài, mặt thấm vào trong, nếp gấp hướng xuống dưới, thanh kim loại ôm sát sống mũi.
Trong quá trình mang khẩu trang không được chạm vào mặt ngoài, khi tháo cầm dây để tháo, tháo xong bỏ vào thùng rác. Nếu khẩu trang ướt, rách thì thay khẩu trang mới, nếu không thì có thể thay khẩu trang sau mỗi ngày làm việc.
Đối với các trường hợp bệnh nhân được nghi ngờ mắc Covid-19 thì cần được điều trị tại khu cách ly và mang đầy đủ khẩu trang N95, trường hợp khó thở có thể mang khẩu trang thông thường hoặc bỏ khẩu trang khi nằm phòng đơn áp lực âm và không có nhân viên y tế trong phòng. Trước khi mang khẩu trang và sau khi tháo bỏ khẩu trang cần rửa tay.
Thứ ba, vệ sinh tay đây là một biện pháp rất đơn giản, dễ làm và có hiệu quả tốt phòng lây nhiễm SARS-CoV-2. Nếu bàn tay không có vết bẩn nhìn rõ thì có thể thực hiện vệ sinh tay bằng dung dịch vệ sinh tay chứa cồn với nồng độ cồn từ 60-80%.
Nếu bàn tay có vết bẩn nhìn rõ hoặc sau khi đi vệ sinh, sau khi làm vệ sinh môi trường, giúp bệnh nhân vệ sinh cá nhân… thì cần thực hiện rửa tay bằng nước với xà phòng và lau khô tay bằng giấy hoặc khăn dùng 1 lần.
BS Toàn lưu ý không nên làm khô tay bằng các máy xì khô vì làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn do máy thổi vi sinh vật từ trong máy vào bàn tay. Cách tốt nhất là khô tay là lau bằng giấy lau tay sạch hoặc khăn dùng 1 lần.
Trong quá trình tới khám hoặc nằm viện người bệnh có thể vệ sinh tay theo các thời điểm như sau trước khi ăn, trước khi chuẩn bị thức ăn cho người bệnh, trước khi xoa bóp hỗ trợ người bệnh hoặc trước lau người cho người bệnh… Vệ sinh tay sau khi đi vệ sinh, sau khi giúp người bệnh vệ sinh cá nhân, sau khi đổ bỏ nước tiểu…
Vệ sinh tay sau khi động chạm trực tiếp vào các bề mặt xung quanh người bệnh hoặc các bề mặt khác…
Người bệnh có thể sử dụng các dung dịch vệ sinh tay chứa cồn mà BV trang bị ở mọi vị trí như trong thang máy, hành lang, trong buồng bệnh… hoặc rửa tay bằng nước với xà phòng rồi lau tay bằng giấy được bệnh viện trang bị đầy đủ.
Thứ tư, giữ khoảng cách trong quá trình khám, điều trị người bệnh lưu ý giữ khoảng cách 2m với người xung quanh. Hạn chế đi sang các phòng bệnh khác hoặc các khoa phòng khác nếu không có yêu cầu. Khi đi trong thang máy hạn chế nói chuyện và chú ý vệ sinh tay.
Nếu là trường hợp nhiễm hoặc nghi nhiễm Covid-19 hoặc đang phải cách ly tại bệnh viện thì cần tuân thủ các quy định của bệnh viện như không rời khỏi khu cách ly, tuân thủ đúng 5K trong khu cách ly…
Thứ năm, tuân thủ đúng vệ sinh hô hấp. BS Toàn cho biết khi ở bệnh viện hay ở cộng đồng người bệnh cần chú ý tuân thủ đúng vệ sinh hô hấp đó dùng khăn giấy để cho miệng khi ho và hắt hơi, sau đó bỏ giấy vào thùng rác và rửa tay.
Nếu không có sẵn giấy che thì có thể dùng khuỷu tay để che. Không dùng bàn tay để che mũi miệng vì làm nguy cơ lây nhiễm qua bàn tay. Chú ý đi trong thang máy cần mang khẩu trang, không nói chuyện.
