Để có thể tồn tại trên thị trường chứng khoán trước khi có thể làm giàu từ việc đầu tư của mình, ngoài sự yêu thích kiếm tiền và cảm hứng mạnh mẽ ban đầu, các nhà đầu tư cần trang bị đầy đủ hành trang để trở thành nhà đầu tư thực thụ.
Nếu muốn đầu tư dài hạn và hiệu quả, nhà đầu tư sẽ cần xây dựng một kế hoạch lâu dài. 4 câu hỏi dưới đây sẽ giúp xây dựng kế hoạch đầu tư hợp lý dựa trên mục tiêu của bản thân.
Tôi có thể sẵn sàng chấp nhận lỗ hay mất số tiền vốn ban đầu không?
Khả năng chịu đựng rủi ro là tối quan trọng cho sự thành bại khi đầu tư vào thị trường chứng khoán (TTCK). Các chọn lựa đầu tư trên TTCK cũng vô cùng đa dạng và có thể phân theo khả năng sinh lợi và rủi ro: trái phiếu an toàn hơn nhưng lợi nhuận thường thấp hơn cổ phiếu; cổ phiếu của các công ty trong ngành năng lượng và công nghiệp truyền thống như thủy điện, khoáng sản, luyện kim… thường an toàn hơn nhưng ít khả năng mang lại lợi nhuận đột biến giống các doanh nghiệp trong ngành công nghệ cao như công nghệ sinh học, tin học…
Lý do khiến các nhà đầu tư "mạnh vì gạo, bạo vì tiền" thường dễ thành công hơn các nhà đầu tư nhỏ, đơn giản là các nhà đầu tư lớn có thể "nín thở qua cầu" trong những giai đoạn khó khăn nhất để chờ đến lúc thị trường hồi phục, trong khi nhà đầu tư nhỏ có thể đã trắng tay ngay trước khi cơ hội đến với mình.
Một trong nguyên tắc vàng khi đầu tư là xác định "ngưỡng chịu đựng" để nếu thua lỗ, bạn vẫn đảm bảo tình hình tài chính lành mạnh, tâm lý không bị kích động dẫn đến hoảng loạn bán tháo danh mục.
Có thể hiểu rằng, khả năng chịu đựng và giảm thiểu rủi ro cũng quyết định cho sự thành công trong kinh doanh và điều đó thực sự xảy ra trong đầu tư chứng khoán. Bằng chứng là trong thời gian qua, khi giá cổ phiếu rớt xuống thấp thì những người vốn lớn đầu tư dài hạn vẫn cứ phây phây, trong lúc những người "ba cọc ba đồng" đầu tư ngắn hạn thì lo sốt vó.
Để trở thành doanh nhân thành đạt, theo nghĩa trực tiếp bỏ tiền bạc và công sức vào doanh nghiệp, bạn cần hội đủ những phẩm chất ưu việt của doanh nhân như vốn lớn, kinh nghiệm, tay nghề, bản lĩnh dám nghĩ dám làm và khả năng tiến thoái để giảm thiểu rủi ro.
Điều thú vị là TTCK chính là môi trường giúp bạn giảm thiểu rủi ro trong kinh doanh. Thông qua TTCK, bạn cũng bỏ tiền vào doanh nghiệp nhưng không cần nhúng tay vào công việc cụ thể, vì đã có những chuyên gia nhiều kinh nghiệm làm thay cho bạn. Với TTCK, thành công sẽ đến khi bạn có được tư duy hợp lý như những doanh nhân, nhưng không nhất thiết bạn phải là doanh nhân giỏi.
Cổ phiếu của doanh nghiệp lựa chọn liệu mình đã thực sự hiểu kĩ chưa?
Trước khi nhấn nút enter đặt lệnh mua cổ phiếu, nhà đầu tư hãy tự đặt ra câu hỏi tại sao mình mua cổ phiếu của doanh nghiệp? Mình đã thực sự tìm hiểu kỹ về doanh nghiệp lựa chọn hay chưa. Đừng mua cổ phiếu theo tin đồn hoặc theo cảm tính bản thân.
Hãy dành thời gian tra cứu báo cáo tài chính hàng năm của doanh nghiệp cũng như tham khảo báo cáo của các công ty, chuyên gia phân tích. Bạn cũng nên dành thời gian tham dự các cuộc họp cổ đông hàng năm để hiểu hơn về chiến lược và đội ngũ lãnh đạo của doanh nghiệp. Hãy tìm hiểu cách thức doanh nghiệp kiếm ra tiền, sức khoẻ tài chính, biên lợi nhuận, tiềm năng sinh lợi trong tương lai và đối thủ cạnh tranh của họ.
Khi lựa chọn cổ phiếu, nhà đầu tư có thể tập trung vào những doanh nghiệp tạo ra doanh số và lợi nhuận tăng liên tục mỗi năm. Còn số năm là bao nhiêu tùy thuộc vào chiến lược đầu tư của từng người. Một điều quan trọng nữa chuyên gia này lưu ý là dư nợ của doanh nghiệp không được quá lớn so với trị giá tài sản. Yếu tố này phòng trường hợp khi lãi suất vay tăng cao, công ty vẫn đủ khả năng trả nợ. Các nhà đầu tư ngắn hạn và lướt sóng có thể không quan tâm đến yếu tố này, nhưng trong dài hạn, đây là vấn đề cần được lưu ý.
Chẳng hạn như Warren Buffett yêu thích chiến lược dài hạn và muốn nắm cổ phiếu trong 15 năm. Ông ấy sẽ phải kiểm tra dữ liệu doanh nghiệp trước khi đầu tư với lịch sử hoạt động khoảng 10 năm. Trong khi đó, các nhà đầu tư ngắn hạn có thể chỉ cần thống kê dữ liệu trong 3-4 năm gần nhất để xem xét lại sức khỏe tài chính của doanh nghiệp.
Khoản đầu tư này liệu có phù hợp với chiến lược tổng thể của tôi?
Cuối cùng, hãy xem xét việc đầu tư vào một cổ phiếu cụ thể có liên quan như thế nào đến chiến lược đầu tư tổng thể của bạn.
Bạn không muốn mạo hiểm nhiều hơn mức bạn sẵn sàng mất, nhưng cũng nên hiểu bạn đang đặt bao nhiêu vào từng cổ phiếu hoặc một cổ phiếu riêng lẻ so với phần chính trong danh mục đầu tư của bạn.
Mặc dù sự phân bổ này phụ thuộc vào hoàn cảnh cá nhân của nhà đầu tư và có thể khác nhau, nhưng nguyên tắc chung là phân bổ 80-90% danh mục đầu tư của bạn cho các cổ phiếu riêng lẻ. Phần còn lại nên để 1 phần nhỏ bao gồm các khoản đầu tư ít rủi ro hơn, như các quỹ chỉ số thụ động.
Cho dù là chọn cổ phiếu riêng lẻ hay các loại tài sản thay thế khác mà bạn đang nghiên cứu hoặc thấy có cơ hội kiếm tiền, thì đó phải là số tiền sẽ không thổi bay toàn bộ chiến lược của bạn nếu bạn sai và thực sự có hiệu suất nếu bạn đúng.
Tuy nhiên, các nhà đầu tư nên giữ nguyên kỷ luật đối với phần lớn danh mục đầu tư của mình. Có thể mua, giữ và để thị trường làm việc nó cần làm. Chỉ cần nhớ là phải lưu tâm quản trị rủi ro thật kĩ lưỡng.
Mục tiêu của bạn là gì?
Hãy suy nghĩ về kế hoạch đầu tư của bạn thuộc loại nào trong 2 mục tiêu sau: an toàn nhưng có mức sinh lời tăng trưởng hơn gửi tiết kiệm hay muốn chấp nhận mạo hiểm đánh cược lợi nhuận nhanh chóng. Quyết định đầu tiên trước khi đầu tư chọn cổ phiếu là xác định xem trong 2 yếu tố đó, đâu là điều quan trọng nhất với bạn để từ đó đưa ra quyết định đầu tư hợp lý.
